Onderzoeksvaardigheden

HOOFDSTUK 4
Hoe betrouwbaar is informatie?
Bij geschiedenis hebben jullie al geleerd dat niet alle informatie altijd betrouwbaar is. Zo moet je kunnen herkennen wanneer iets een feit is en wanneer iets juist een mening is. Dit is dus ook verschil tussen ‘objectief’ en ‘subjectief’. Als iets correct en neutraal wordt verteld noemen we dat objectief. Wanneer iemand constant zijn eigen mening in een tekst verwerkt noemen we dat subjectief.

Als je informatie op internet zoekt moet je altijd kritisch kijken naar datgene dat er staat en vooral wat de reden is dat iemand iets online zet. Dit wordt het ‘doel’ genoemd. Wil iemand jou vermaken met een leuk verhaaltje of is het de bedoeling dat jij overtuigd wordt dat de schrijver gelijk heeft?
4.1 Feiten of mening?
Iedere website heeft een doel en het is belangrijk om te weten welk doel dat is. Als een website jou wilt informeren is dat fijn, de schrijver heeft dan waarschijnlijk geen bijbedoelingen. Echter wanneer de website jou wenst te overtuigen van iets, bijvoorbeeld dat alle honden op aarde eigenlijk dinosaurussen zijn, dan moet je op je hoede zijn. 
Opdracht 14

Vergelijk de 6 onderstaande websites met elkaar en schrijf op welke jullie het meest betrouwbaar vinden.
Leg ook uit waarom je de ene betrouwbaarder vindt dan de andere door zaken te noemen die op de website te zien zijn
(veel reclame, taalfouten, rare lay-out, veel subjectieve woorden/meningen).

Bij deze opdracht maak je een schema/tabel.
Zet in de eerste kolom "Artikel 1", "Artikel 2" etc, in kolom 2 "Betrouwbaar" waarna je schrijft "wel/niet".
In kolom 3 schrijf je op waarom je het wel/niet betrouwbaar vindt. 

Het schema ziet er ongeveer (LET OP, DIT IS EEN VOORBEELDJE, ARTIKEL 1 IS MISSCHIEN WEL BETROUWBAAR) zo uit:
Artikel Betrouwbaar Argumenten
1 Niet Veel reclame. Veel taalfouten. Veel meningen
2
3
4
5
6
Bij opdracht 14 heb je gezien dat website op verschillende manieren informatie met je delen, sommige zijn objectief en sommige zijn subjectief. Het is belangrijk dat je dit onderscheid kan maken als je kritisch naar teksten gaat kijken. Het internet blijft elke dag groeien en het is praktisch onmogelijk om alles op het internet te zien, te lezen en te horen. Als we kijken naar de verdeling van het internet in 2015 krijgen we het volgende diagram:
Hierbij is 1 Petabyte 1.000.000 gigabyte, oftewel enorm veel data! Per maand werd er dus voor 8.000.000.0000 gigabyte aan video’s bekeken. Je kan je voorstellen dat er dus veel video’s op internet staan die incorrecte informatie hebben en dat is nu, in 2019, waarschijnlijk nog meer geworden dan dat het in 2015 was!
Opdracht 15

Ga naar de website www.confront.nl/test-jezelf/feiten-of-interpretaties/ en klik bij de 15 zinnen op ‘feit’ of ‘mening’. Klik daarna onderin op ‘Toon mijn resultaat’ en schrijf in je Word-document (of printscreen) hoeveel je wel/niet goed hebt en hoe dat komt.
Bedenk wat je bij de vorige opdracht hebt geleerd over bijvoeglijke naamwoorden!
Je ziet dat sommige meningen moeilijk te onderscheiden zijn en je snel dingen voor waarheid aanneemt. Blijf altijd kritisch nadenken wanneer je een tekst leest of een video bekijkt.



4.2 Hoe herken je een "betrouwbare" website
We hebben het al gehad over de doelen van een website, deze gaan we nu nog kort doornemen.
Voor het gemak houden we vier doelen aan die een maker van een website kan gebruiken.

Opdracht 16
Denk eens na over de kenmerken van een website bij een bepaald doel.
Wat voor soort website is Wikipedia? Wil de website jou informeren, vermaken, iets aan jou verkopen of je in contact brengen met andere mensen? Als je dat weet kan je gaan nadenken wat er bij zo'n website hoort, Wikipedia zal bijvoorbeeld veel feiten bevatten omdat het jou wil informeren.

Neem het schema hieronder over in je document.
Je gaat nu eerst de volgende vier kenmerken verdelen, er past er één bij ieder doel:
• De website heeft een forum
• De website bevat veel afbeeldingen en filmpjes
• De website heeft een online betaalsysteem
• De website bevat simpelweg feiten

Verzin zelf nog 2 kenmerken bij ieder doel en zet alles netjes in jouw document.
Doel Kenmerken Website
1. Informeren
2. Vermaken
3. Verkopen
4. Mensen met elkaar in contact brengen
Checklist voor betrouwbaarheid
Buiten het doel van de website is het belangrijk om te kijken naar de vormgeving en het taalgebruik. Bij opdracht 13 heb je dit al deels moeten doen, maar we gaan even op een rijtje zetten waar je goed op moet letten:
  • Kan je gemakkelijk achterhalen door wie de website is gemaakt? Dan is de website betrouwbaarder.
  • Heeft de website een mooi design en ziet alles er netjes uit? Dan is de website betrouwbaarder.
  • Staan er bronnen vermeld of geeft de schrijver duidelijk aan waar hij/zij de informatie vandaan heeft? Dan is de website betrouwbaarder.
  • Zijn er online mensen die klagen over de betrouwbaarheid van de website? Dan is de website waarschijnlijk minder betrouwbaar.
  • Is de website onoverzichtelijk en is het een soort doolhof? Dan is de website minder betrouwbaar.
  • Staan er veel taal- en spellingsfouten in de tekst? Dan is de website minder betrouwbaar.
  • Geeft je browser aan dat de website niet betrouwbaar is, mogelijk vanwege een virus of iets dergelijks? Ga dan niet naar de website, waarschijnlijk heeft je browser gelijk!
  • Twijfel je nog of er een virus op de website zit? Vul dan de link in op https://www.scamadviser.com/nl/home en controleer de gegevens van de website.

Nep-informatie?
Waar mensen vroeger moesten liegen om valse informatie te verspreiden is het de afgelopen jaren steeds gemakkelijker geworden om dit te doen. De komst van het schrift, de radio, de televisie en het internet hebben hier enorm aan bijgedragen! Maar naast het verspreiden is het natuurlijk ook belangrijk op wat voor manier valse informatie wordt gemaakt. In de volgende opdracht ga je daar een klein onderzoekje naar doen.
Opdracht 17

Geef kort antwoord op de volgende vragen. Geef ook twee voorbeelden van manieren/programma's.
A. Op wat voor manier kan een valse tekst worden gemaakt?

B. Op wat voor manier kan een valse afbeelding worden gemaakt?

C. Op wat voor manier kan een valse video worden gemaakt?

D. Waarom zouden mensen valse informatie willen verspreiden?
Opdracht 18

Lees de volgende twee artikelen:

A. Had je dit ook opgeschreven bij opdracht 17D?

B. Wat voor video is dit: https://www.youtube.com/watch?v=cQ54GDm1eL0 ?

C. Omschrijf in je eigen woorden wat "deepfake video's" zijn, dat kan je bijvoorbeeld hier vinden: https://en.wikipedia.org/wiki/Deepfake
Het nadeel van onbetrouwbare websites is dat veel mensen toch geloven wat er op de website staat. Des te belangrijker om te leren hoe je incorrecte informatie kan herkennen en ook het manipuleren van bijvoorbeeld een video kan doorzien. De media kan bewust of onbewust heel veel invloed hebben op mensen.
Opdracht 19

Zoek op wat "PizzaGate" inhoudt en schrijf daar kort een stukje over.

Share by: